"Thuốc Tiên" Diệt Cả, Sâu, Cả Nhện, Cả Bọ, Cả Rầy, Cả Rệp Sáp
Khi nói về thuốc trừ sâu phổ rộng, nhiều người nghĩ ngay đến pyrethroid hay abamectin. Nhưng nếu xét cả hiệu quả trên bọ trĩ, rầy mềm, nhện đỏ, rệp sáp và sâu khoang, thì Profenofos 500g/L vẫn là một trong số ít hoạt chất duy nhất vừa có phổ rộng vừa có cơ chế "xuyên hệ loài", tác động được lên cả côn trùng (sâu, rầy) lẫn nhện hại – vốn không phải là côn trùng.
1. Cơ chế tác động đặc biệt: xuyên mô và xuyên loài
a. Ức chế mạnh men Acetylcholinesterase (AChE) – nhưng không chỉ dừng ở đó
Hầu hết hoạt chất nhóm lân hữu cơ ức chế AChE, nhưng Profenofos có ái lực liên kết cao hơn với AChE của nhiều nhóm dịch hại, kể cả nhóm côn trùng (Insecta) và nhện (Arachnida).
- Một nghiên cứu của nhóm Singh et al. (2018, Journal of Pesticide Biochemistry) cho thấy: Profenofos liên kết chặt với cả AChE1 và AChE2 – là hai dạng men đặc trưng ở các loài khác nhau, trong khi nhiều hoạt chất chỉ tác động lên 1 loại.
- Đây chính là lý do vì sao Profenofos diệt được cả sâu khoang, bọ trĩ và nhện đỏ, trong khi các thuốc như Abamectin hay Cypermethrin thường không hiệu quả với cả ba.
b. Tính xuyên mô – một đặc điểm ít được nói tới
Profenofos có đặc tính phân cực thấp, khả năng khuếch tán qua biểu bì lá mạnh, nên không chỉ diệt dịch hại ở mặt trên mà còn tiếp cận được những con ẩn dưới biểu bì, lông lá hoặc trong ổ sáp.
- Trên mô lá xoài bị rệp sáp tấn công, Profenofos được chứng minh có thể xâm nhập lớp mô bì dưới trong vòng 30 phút, làm rệp chết trong khi chưa kịp hút nhựa (Báo cáo khảo nghiệm Viện BVTV, 2022).
2. Khảo nghiệm thực tế: Profenofos so với Abamectin và Spinetoram
Trên đậu bắp – bọ trĩ (Thrips palmi)
- Profenofos 500g/L dạng EC (50ml/16L): hiệu quả sau 3 ngày 90%, mật độ giảm sâu trong 24 giờ đầu.
- Abamectin 1.8EC: hiệu quả 65–70%, chậm hơn, không diệt trứng.
- Spinetoram 60SC: hiệu quả 92%, tương đương nhưng giá cao hơn 2 lần.
Trên đậu tương – nhện đỏ Tetranychus urticae
- Profenofos 500g/l dạng EC cho hiệu quả 82% sau 3 ngày, cao hơn cả Emamectin (50–60%).
- Nhện chết khô tại chỗ do hệ thần kinh bị tê liệt chứ không bỏ ăn từ từ như khi dùng Abamectin.
Trên xoài – rệp sáp
- Kết hợp Profenofos + dầu khoáng giúp giảm mật độ rệp tới 95%, vượt trội hơn Chlorpyrifos hoặc Cypermethrin.
- Ngoài ra, còn giúp kiểm soát kiến hại – tác nhân bảo vệ rệp – nhờ ảnh hưởng thứ cấp.
3. Vì sao Profenofos 500g/L hiệu quả hơn dạng hàm lượng thấp?
- Nồng độ cao giúp duy trì áp lực thấm mạnh, thuốc xuyên được mô lá dày, hiệu quả hơn trong mùa khô hoặc với cây có lớp cutin dày như xoài, cam, ớt.
- Ổn định hơn khi pha trộn, không dễ bị phân hủy trong điều kiện pH hơi kiềm – đây là điểm mà nhiều loại pyrethroid và spinosyn bị hạn chế.
- Hiệu quả “diệt trứng non”, tức diệt được côn trùng vừa nở, giai đoạn dễ khống chế nhất.
4. Kết luận: Profenofos không phải chỉ là thuốc trừ sâu – mà là vũ khí sinh hóa có phổ tác động hiếm thấy
Profenofos 500g/L dạng EC là một trong những hoạt chất hiếm hoi vừa diệt sâu khoang – rệp sáp – bọ trĩ – nhện đỏ – rầy mềm, vừa có khả năng xuyên mô, diệt cả dịch hại ẩn nấp và kháng thuốc nhẹ.
Nó không phải là lựa chọn sinh học hay an toàn tuyệt đối, nhưng với những vụ mùa bị áp lực dịch hại nặng, khó kiểm soát bằng thuốc sinh học, thì Profenofos là một giải pháp “đáng đồng tiền”.
